Voies Vertes en cols van de Hoge Vogezen
Bergritten en/of vlakke ritten, krachtenvergend of ontspannend
De Crêtes des Vosges is een weg op de hoogste bergrug van de Vogezen die de hoogste toppen verbindt. Van de hoogste toppen gaat het naar beneden in de Rijnvlakte, met zijn fietsnetwerk. Naast cols en bewegwijzerde fietsroutes ontdekken we meerdere groene wegen op oude spoorwegbeddingen en langs kanalen.
Het natuurpark van de Ballons des Vosges en de Crêtes des Vosges
Onder het natuurpark van de Ballons des Vosges verstaan wij de hoogste toppen van het berglandschap der Vogezen in het zuidoosten van de Lorraine. De Hoge Vogezen zijn door de brede Rijnvlakte gescheiden van het Zwarte Woud. De Grand-Ballon is met 1424 m de hoogste berg van de Vogezen. Op de bergkam die de hoogste toppen met elkaar verbindt, loopt de Route des Crêtes, een droom van een weg met fantastische uitzichten. Hij flirt met de open bergalmen en het lager gelegen woud. Eenmaal erop is dit een prachtige weg om te fietsen, maar om erop te geraken kom je vanuit een diep dal en is het een 15 tot 20 km klimmen. Andere bekende toppen op de Route des Crêtes in het natuurpark zijn de Petit-Ballon en de Hohneck, belangrijke passen zijn de Col de la Schlucht en de Markstein.
Wij reizen per auto aan maar wie de trein verkiest, kan rechtstreeks met een IC-trein vanuit Brussel-Zuid naar Colmar. Via de Munstervallei kom je dan aan de voet van de bergkam, middenin het natuurpark van de Ballons, de poort tot de Hoge Vogezen.
GPS-tracks:
www.routeyou.com/route/view/235063/fietsroute-vogezen-vv21-en-d10.nl
www.routeyou.com/route/view/235061/fietsroute-vogezen-colmar-vv21-rijn-groene-weg.nl
www.routeyou.com/route/view/235065/randonnee-a-velo-vogezen-vv-des-hautes-vosges.fr
www.routeyou.com/route/view/235082/fietsroute-vogezen-muhlbach-hohneck-le-linge.nl
www.routeyou.com/route/view/231737/randonnee-a-velo-vogezen-muhlbach-pt-gr-ballon.fr
www.routeyou.com/route/view/238599/fietsroute-vogezen-petit-ballon.nl
We logeren in het hotel met de alles omschrijvende naam ‘Perle des Vosges’, een Logis de France, in Muhlbach. Een Parel vanwege de ligging tot verkenning van de mooiste routes in de Hoge Vogezen.
Munsterkaas, wijndruiven en ooievaars
Na de urenlange rit met op het einde de oversteek van de Vogezenkam, kriebelt het. Vanaf het hotel loopt een weg de bergen in naar Gaschney. Ik pak mijn fiets en een uurtje later en 500 hoogtemeters hoger sta ik voor de skilift die naar de top van de Kleine Hohneck leidt. Een uiterst steile kleine servitudeweg naar de Schiessroth-hut, een boerderijherberg, brengt mij op korte afstand boven de boomgrens op 1175 m hoogte. Hier stopt het asfalt terwijl rechts de Kleine Hohneck met 1289 en recht voor mij de Grote Hohneck, met 1363 m de derde hoogste berg van de Vogezen, voor het grijpen liggen.
Maar het is niet alleen klimmen in de Hoge Vogezen. Bijlange niet, in het Munstertal loopt een fietsweg. De VV 21 (Voie Verte) loopt in het dal van het riviertje de Fecht van Mittlach naar Colmar en is 30 km lang. De route loopt langs het spoortraject en in de bosrand op een eigen bedding of over kleine servitudewegen. Boven in de vallei liggen mooie rustige dorpjes zoals Breitenbach met enkele prachtige gevelschilderingen. Op de route zijn vele rustbanken voorzien, soms met ludiek houtsnijwerk. Verbindingen in en naar de stad Munster zijn voorzien. De vallei verbreedt richting Rijnvlakte en eindigt enkele kilometers voor Colmar. Vanuit Muhlbach is het 25 km tot in het centrum van Colmar. Colmar ligt in de Rijnvlakte aan de voet van de bergen van de Vogezen. Ten noorden van Comar ligt de wijnstreek van de Elzas en ten zuiden vooral landbouwgebied. Colmar zelf is een fietsstad bij uitstek. Opvallende groene fluorstroken voor fietsers sieren het wegdek in het centrum en langs de in- en uitvalswegen. Colmar heeft een geklasseerde oude kern, rijk aan gotische en renaissance gebouwen die in de straten omheen de kathedraal liggen. Één der aardigste plekjes van het historische centrum is de sfeerrijke Place de l’Ancienne Douane met zijn oude vakwerkhuizen, restaurantjes en terrassen. In de Munstervallei lopen twee wegen van Colmar naar Munster: de drukke, niet voor fietsers geëigende, hoofdverkeersweg D417 en de rustige D10 die de dorpen verbindt. Deze laatste gebruiken we voor onze terugkeer, maar eerst fietsen we nog een stukje door de Rieslingwijngaarden ten noorden van de stad. Naast Riesling onderscheiden we Pinot Blanc, Tokay Pinot Gris, Pinot Noir, Sylvaner, Muscat d’Alsace en Gewurztraminer. Tussen de dorpen rond Colmar liggen fietsverbindingen aangeduid met vierkante blauwe borden. Hiervoor volgen we in Ingersheim de Fecht stroomopwaarts. Turckheim, een oude keizerlijke vrijstad (1354), bezit een stadskern beschermd door drie poorten: Port de France, Porte du Brand en de Port de Munster. Let op het ooievaarsnest bovenop de Port de France. Achter de toegangspoort ligt de Place Turenne, genoemd naar Maarschalk Henri de La Tour d’Auvergne of kortweg Turenne die hier door list zijn mooiste overwinning behaalde tijdens de Hollandse oorlog in de slag van Turckheim op 5 januari 1675 tegen de Oostenrijkers en de Brandenburgers. De Port du Brand geeft uit op de helmachtige wijnheuvel achter het stadje. De Coöperatieve Cave de Turckheim is één van de belangrijkste wijnproducenten uit de streek. De Port de Munster ligt aan de Place de la Paix met het monument van Turenne. We blijven rechts van de rivier en stuiten even verder op de D10. Deze ligt in de Zuidwestelijke helling van de vallei en ook hier treffen we wijngaarden en enkele wijndorpen aan. In Munster leidt een bewegwijzerde fietsroute door het Albert Schweizer en het Fecht park naar het marktplein. We fietsen langs oude bomen, vijvers, fonteinen, grifoenen, sfinxen, een oorlogsmonument en een beeltenis van Neptunus. Munster is afgeleid van Monasterium, het Latijnse woord voor klooster. Benedictijnenmonniken vestigen zich in de 7de E in de vruchtbare vallei en maken er kaas. De Munsterkaas, ook wel stinkkaas genoemd vanwege zijn sterke penetrante geur. Het plein is omringd door markante gebouwen. Op het paleis Abt en de naburige gebouwen ontdekken we talrijke ooievaarsnesten. De oudere vogels vliegen aan en af om hun kroost te voeden. Langs de spoorweg tussen Breitenbach en Muhlbach ligt het Musée de la Schlitte of het sledemuseum.
Tussen Munster en Colmar maakt de VV 21 deel uit van de Groene Weg, een toeristische (fiets)route over 250 km die het Zwarte Woud en de Vogezen verbindt via vijftien steden aan weerszijde van de Rijn tussen Titisee-Neustadt (Duitsland) en Contrexville (Frankrijk). Maar de Voie Verte trekt verder de vallei omhoog naar Metzeral en Mittlach door het mooiste deel van de vallei van de Fecht. De monumentale kerk van Emm ligt wonderbaar op een groene heuvel boven de vallei, opgericht ter herdenking van de gevallenen in de Vogezen tijdens de oorlog 1914-18. Het dal van de Fecht tussen Metzeral en Mittlach samen met het zijdal van de Wormsa (gebruikt door de GR5) is een droom. Het is een aanrader in Mittlach door te fietsen tot aan de Camping en via Mittlach le Haut terug te keren. De panorama’s op de bergen van de Crêtes des Vosges met zijn voormalige gletsjermorenen en granietrotsen zijn fenomenaal.
Het kanaal van Colmar in de Rijnvlakte
Tussen de Vogezen en het Zwarte Woud ligt de brede Rijnvlakte. In deze vlakte van de Haut-Rhin liggen 24 fietscircuits die veelal gebruik maken van bewegwijzerde fietsroutes tussen steden en dorpen. In de Rijnvlakte liggen daarenboven ook enkele doorgaande fietswegen. We vinden hier de Voie Verte 21 terug die over het jaagpad van het kanaal van Colmar loopt. Dit kanaal verbindt de rivier de Ill in Colmar met het Rhone-Rijn kanaal in Neuf-Brisach. We vertrekken vanaf het station in Colmar en moeten door de ganse stad heen. Over de groene fietsstroken bereiken we de rivier de Ill. Op de oever loopt een brede grindweg tot aan het kanaal. Het water ziet bruin van de modder achtergelaten door de hevige regenval tijdens de onweren gisteren nacht. Op het jaagpad van het kanaal is een mooi dubbel fietspad aangelegd. De passages onder de bruggen zijn beveiligd door een blauwe metalen afrastering. Kwakende kikkers langs de oever trekken onze aandacht. Bij helder weer zie je in de verlengden van het kanaal zowel de bergketens van de Vogezen als die van het Zwarte Woud, maar een broeierige zwoele lucht ontrekt de bergen aan het oog. Het fietspad volgt even het Rhone-Rijn kanaal naar het noorden tot Artzenheim waar we de Rijnfietsroute op Franse zijde opnemen. We bevinden ons hier op de grens van de Bas-Rhin en de Haut-Rhin en fietsen door agrarisch gebied via Kunheim naar Neuf-Brisach. De Rijn krijgen we echter niet te zien maar wel de bergkam van het Zwarte Woud die intussen zichtbaar is. Een lange dubbele rij houten palen zoals ze gebruiken om hopplanten te leiden is met kiekendraad om- en overspannen en met maïskolven gevuld. We vragen ons af welk gewas de boeren hierin opstapelen. We fietsen door enkele woonwijken en bij een spoorwegovergang verlaten we de Rijnroute. Neuf-Brisach is één van de meesterwerken van de fortenbouwer Vaubon. Het achtzijdige fort met dubbele gracht vertoont een dampbord stratenplan met in het midden een groot vierkantig plein. We zitten nu terug op de Groene Weg die hier gebruikt maakt van de door blauwe fietsborden bewegwijzerde fietsroutes tussen de dorpen. Via Appenwihr en Sundhoffen gaat het terug naar Colmar.
De Voie Verte des Hautes Vosges
Voor onze derde als vlak interpreteerbare route moeten we ons 50 km verplaatsen naar de andere kant van de Vogezenkam. Hierbij kruisen we de Voie Verte in de vallei van de rivier de Thur, maar voor de Voie Verte des Haute Vosges starten we in Cornimont op het eindpunt van de Voie Verte van de Moselotte. De Voie Verte des Haute Vosges bestaat uit twee spoorwegroutes in twee valleien die samenkomen in Remirmont. Vanuit Cornimont fietsen we over de Col de Ménil (D486), een lichte beklimming, naar Le Thillot. Na de Col is het raadzaam de hoofdweg waarop toch wat verkeer zit te verlaten en in te ruilen voor kleine parallelwegen. In Le Thillot nemen we de Voie Verte van de Moselle. Langs de route staan plaatsborden met logo’s wat er in de gemeente te vinden is, zoals: winkel, camping, restaurant, fietsreparatie e.d. De vallei van de Moselle is breed en het verval is klein. Op enkele kilometers van Remirmont verenigen de Voie Verte van de Moselle en de Voie Verte van de Moselotte zich in de vorm van een fietsrotonde. Ook hier de infoborden met betrekking tot de steden langs de spoorwegroute, maar eveneens borden met extra fietsvoorstellen in familieverband of klimroutes voor gevorderden. We fietsen stroomopwaarts, de vallei versmalt. We fietsen een bos in en de spoorweg breekt door een rotsformatie. Het verval is hier groter, maar het stijgingspercentage blijft maximaal 2 %. Qua natuurmooi wint de Moselotte het duidelijk van de Moselle. De Gorges de Crosery zijn een hoogtepunt op de route. Een houten brug overspant de kloof. Enkele benjspringers maken zich klaar voor een duik in de diepte. Even verder staan waterspelen in een beek, een kunstenaar produceert er muziek mee. Houten wieken aangedreven door waterraderen maken fluitende omwentelingen. Deze plaats heeft iets mystiek. Twee kilometer voor ons einddoel licht langs de route het enige café/eethuisje. Een dagschotel kost slechts € 6 en een Belgische Liefmanskriek van het vat € 2,20. Daarbij krijgen we gratis een kruik water en brood zoals het in Frankrijk betaamt.
De monumentale Vogezencols
De eerste dag bij aankomst in het hotel, na de urenlange autorit vanuit België met op het einde de oversteek van de Vogezenkam, kriebelt het bij mij en ben ik niet meer te houden. Dit stond niet in de planning, maar er rest mij nog tijd om snel een colletje mee te pikken voor het diner. Vanaf het hotel loopt een weg de bergen in naar Gaschney (1000 m). Ik pak mijn fiets en een klein uurtje later en 500 hoogtemeters hoger sta ik voor de skilift die naar de top van de Kleine Hohneck leidt. Een uiterst steile kleine servitudeweg (ca. 20%) naar de Schiessroth-hut, een boerderijherberg, brengt mij op korte afstand (na 500 m) boven de boomgrens op 1175 m hoogte. Hier stopt het asfalt terwijl rechts de Kleine Hohneck met 1289 en recht voor mij de Grote Hohneck, met 1363 m de derde hoogste berg van de Vogezen, voor het grijpen liggen. Muhlbach is omgeven door de mooiste bergen van de Hoge Vogezen. De Petit Ballon is de mooiste beklimming, een kleine weg leidt naar boven. De eigenlijke klim is 10 km lang en bezit 2 langere stroken met een stijgingspercentage van 10%. Maar om deze te bereiken ben je al enkele kilometers aan het klimmen. Op de top (1272 m) staat een Mariabeeld, maar hiervoor moet je een stukje te voet naar boven. Je hebt er een fenomenaal uitzicht op de omliggende bergwereld met de Grand Ballon en de Hohneck en diepe valleien en de Rijnvlakte. Vanaf de Petit Ballon heb je twee mogelijkheden om de tocht verder te zetten: terug naar beneden in de vallei van Munster via Ried en Wasserbourg en zo terug via de VV 21 of langs de andere zijde naar Laufenbach om dan naar Markstein op de Route des Crêtes te klimmen. Op deze pas staan meerdere skiliften en enkele horecalokalen. We fietsen nu naar de hoogste berg van de Vogezen de Grand Ballon (1424 km) met op het einde een venijnige klim. Op de top, enkel te voet bereikbaar, staat een monument ter ere van de Vogezenjagers die de berg tijdens WO I in Franse handen hielden. Ook hier weer adembenemende panorama’s op de vlakte van de Elzas en bij sprankelend weer het Zwarte Woud tot zelfs de Alpen. We dalen terug naar de Markstein en blijven op de Route des Crêtes voor de Hohneck (1363 m) en de Col de la Schlucht (1135 m), de hoogste pas in de Vogezen. We dalen nu over de D417 richting Munster. Wie nog een laatste klim wil inlassen, neemt de weg naar de Col de la Linge. Op de berg ligt een oorlogsmuseum met schietstellingen en loopgraven. Dalend naar Munster ligt de Hohrodberg, het balkon van de Munstervallei.
Tekst en foto's: Guy Raskin
Praktische fiche
ROUTE: Voie Verte des Haute Vosges = 57 km; Voie Verte Munstertal = 55 km of 71 km; Voie Verte Canal de Colmar + Rijn + Groene Weg 52 km; Petit-Ballon = 39 km; Ronde van de Petit en Grand Ballons = 70 km; Crêtes des Vosges-Hohneck- Le Linge = 73 km
FIETSBROCHURES: Le Haut Rhin à Vélo; Vélo des villes, vélos des champs (24 fietslussen in de Haut-Rhin) – beide te downloaden op www.tourisme68.com
LOGIES: Perle des Vosges, Logis de France, D-68380 Muhlbach, tel : +49-3 89 77 61 34, www.perledesvosges.net, perledesvosges@wanadoo.fr
VERVOER: rechtstreekse trein (IC) vanuit Brussel-Zuid naar Colmar (fietsmeename mogelijk)
INTERNET: https://cyclos68.free.fr/ncircuit00.htm (24 fietslussen in de Hoge Vogezen); www.lavoieverte.com, www.gruene-strasse.de
