Schengen
Grenzeloos fietsen dankzij het Verdrag van Schengen
Een fietsreis van klassieke oudheid tot Valentiny
Het verdrag van Schengen maakte 25 jaar geleden komaf met de grenscontroles. Vrij verkeer tussen de lidstaten was één punt. Vandaag kan je in het Miselerland fietsen volgens verschillende formules: bestaande fietslussen, beschreven fietsroutes, het nationale netwerk met de Pistes Cyclables en het recente systeem van RentaBike. Redenen genoeg om het drielandengebied vanuit deze invalshoek te ontdekken.
Schengen
Meer dan een decennium terug op mijn eerste fietsdoortocht van Schengen ging ik op zoek naar een toeristenstadje en zijn monument dat het ‘Verdrag van Schengen’ moest illustreren. Een verslapen dorp met èèn kruidenierswinkeltje en een gedenksteen van het akkoord over de afschaffing der grenscontroles trof ik aan. Vandaag kom ik terug, het kruidenierswinkeltje is er nog altijd maar verder zie ik moderne architectuur, een nieuw aangelegde oeverpromenade met foto’s van wakkere bewoners. Voor het kasteel annex hotel/restaurant van Schengen staan dreamcars: ferrari’s en ander moois. Èèn van de vier middeleeuwse torens is bewaard. Uit de andere drie en de muren is in 1812 het huidige kasteel opgericht. Het barokke park en kruidentuin zijn vrij te belopen. Tussen kasteel en Moezeloever staat het moderne gebouw waarin het toerisme, het Europese museum in teken van grenzen en een brasserie zijn ondergebracht. François Valentiny is de hedendaagse architect (Hermann & Valantiny) uit het bij Schengen gelegen Remerschen. Gekend om zijn vele geniale haast futuristische ontwerpen in Luxemburg en ver daarbuiten. Onder zijn meesterwerken noemen we ondermeer het Mozarthuis in Salzburg, het Beethoven Festspielhaus in Bonn, de Touwer of Dreams and Logings in Trier, de Concert Hall in Stavenger, de Congresshalle in Saarbrücken, meerdere Luxemburgse scholen en universiteiten en vele moderne gebouwen en woningen in de omgeving van Schengen waaronder de Markustoren en het Energiepark in de wijngaarden, de jeugdherberg van Remerschen en, en, en, … Een bekroning op zijn werk is het Luxemburgse paviljoen op de Expo 2010 in Shanghai. 2010 is ook de 25ste verjaardag van het Verdrag van Schengen dat vrij verkeer toelaat tussen de lidstaten.
GPS-Tracks:
www.routeyou.com/route/view/221506/cycling-route-schengen-via-romanum.en
www.routeyou.com/route/view/221532/cycling-route-schengen-grevenmacher.en
www.routeyou.com/route/view/221607/cycling-route-schengen-drielandenroute.en
Van budgetvriendelijk tot luxe fietsarrangement
Of je de voorkeur geeft aan de recente jeugdherberg van Remerchen, één der campings of een hotel is een kwestie van de persoonlijke portemonnee. Maar heb je iets te vieren, maak er dan een korte luxueuze fietsvakantie van en kies voor het in april geopende hotel van de groep Goeres: het Château de Schengen. Deze hotelgroep bezit naast het kasteel van Schengen nog vier hotels in Luxemburg stad en biedt voor groepen thema-fietsarrangementen aan onder begeleiding met afstanden tussen 50 en 70 km, maar die ook individueel te fietsen zijn. Vanuit Schengen zijn dat de thema’s: richting middeleeuwen, water en wijn en bio-toer. Een fiets huren kan voor de deur in het toeristenbureau via het systeem RentaBike. Zelf toeren kan uiteraard ook. Schengen ligt aan de fietsroute PC3 met op enkele kilometers aansluiting op de PC6 en PC7. Aan weerszijden van de Moezel lopen de Franse en Duitse Moezelfietsroute. Het project Strasse der Römer, dat toeziet op de vele Romeinse monumenten die de Moezel, de Saar en de Eifel rijk zijn, reikt tot hier. De bewegwijzerde fietsroute Velo Romanum laat je kennis maken met een deel van dit imposante Romeinse erfgoed. Maar ook de fietsgids ‘Velo Tour’ van de editie Guy Binsfeld, die Luxemburg opdeelt in 13 fietslussen besteedt twee lussen aan deze streek: Aux limites des trois frontières en Les rives de la Moselle. Stof genoeg dus voor enkele heerlijke fietsdagen.
RentaBike miselerland
In 2010 is RentaBike miselerland in het leven geroepen. Een fietsverhuursysteem dat fietsen in alle vrijheid toelaat. De fietsen huur je aan € 7 per 24 uur en lever je na afloop binnen in één van de 11 RentaBike stations waarvan er 9 aan de Luxemburgse Moezel (Wasserbillig, Grevenmacher, Wormeldange, Ehnen, Stadtbredimus, Remich, Schwebsingen, Remerschen en Schengen) liggen en 2 in het binnenland (Mondorf-les-Bains en Flaxweiler). Het arsenaal bestaat uit 110 uniseks hybridenfietsen voor volwassen en kinderen. Voor de allerkleinsten zijn fietskarren voorhanden. Groepen vanaf 6 personen reserveren de fietsen best vooruit. RentaBike maakt gebruik van de PC3, de PC7 en geeft een foldertje uit met 7 fietslussen waarvan de Via Romanum tot op heden de enige bewegwijzerde is. Via de website www.rentabike-miselerland.lu kom je via een link in een map terecht op de routeplanner www.gpsies.com met fietstracks van RentaBike en andere routes langs de Luxemburgse Moezel, het binnen- en buitenland.
Via Romanum
De fietsroute Via Romanum start in Bech-Kleinmacher bij de Keltensteen aan het gemeentehuis. Hij volgt een tijdje de Moezelfietsroute maar wijkt uit naar Schwebsingen voor een Romeinse sarcofaag. Het gaat naar de baggermeren van Remerschen. Langs de weg staat een 6 meter hoog grafmonument van een Romeinse grootgrondbezitter en wijnhandelaar. Wij komen vanuit Schengen en sluiten hier op de route aan. Het voorheen beschreven traject voegen wij aan het einde van onze rit toe. Er volgt een steile klim door de wijngaarden naar een op de kim gelegen laan die toegang geeft tot een energiepark. Zonnepanelen, aardwarmte en een windturbine leveren energie aan een moderne in hout opgetrokken passief huis. Het plateau is een mix van groene weiden en kleurrijke velden met vele lanen die het landschap een coulissekarakter geven. Via Ellange en Altwies aan de Franse grens gaat het naar de Romeinse nederzetting ‘Viccus Ricciacus’ in Dalheim. Destijds gelegen op het kruispunt tussen Lyon, Aken ,Trier en Metz met ook een verbinding naar de heirbaan op de andere Moezeloever via een brug tussen Stadtbredimus en Palzem. Terug in Ellange gebruiken een vijftal kilometers de PC7 ‘Jangli’, een oud smalspoorlijntje dat Mondorf-les-Bains met Remich verbond. Na de doortocht van een prachtig loofbos dalen we gestaag door de wijngaarden steil naar Bech-Kleinmacher. Boven het dorp passeren we nog een Romeinse tempelachtige grafkamer.
Luxemburgse versus Duitse Moezelfietsroute
Fietsen op Luxemburgse of Duitse zijde van de Moezel, is een tweestrijd en gemakkelijke keuze. Op beide oevers is er veel te beleven. Ben je voorstander van een rustig fietspad, vrij van autoverkeer dan moet je op de Duitse zijde zijn. De Luxemburgse PC3 loopt aan de Moezel langs de Luxemburgse wijnroute en dat betekent autoverkeer in de buurt. Tussen Schengen en Remich verloopt dit op een goedlopend gescheiden geasfalteerd fietspad, maar nadien is dit een fietsstrook op de weg. De interessantste stadjes liggen grotendeels op Luxemburgse zijde en toeristisch gezien qua musea e.d. is de Luxemburgse zijde interessanter. Enkele voorbeelden zijn: het folklore- en wijnmuseum ‘A Possen’ in Bad Kleinmacher; de wijnkelders van St-Martin; het wijnmuseum in Ehnen; het drukkerijmuseum, de vlindertuin en de wijnkelders van Bernard-Massard in Grevenmacher. De PC3 loopt aan de voet van de wijngaarden met zijn vele wijncoöperatieven en oude wijnstadjes. Leuk zijn de moderne af en toe zelfs bizarre recente bouwstijlen waar de invloed van de architect Valentiny zeker meespeelt. Remich is vast het meest bekende stadje aan de Moezel. Op de esplanade nodigt de fictieve wijngod Bachus de gasten uit tot een bezoek aan een wijnkelder of één der vele restaurants. Achter de middeleeuwse St-Nikolaaspoort gaan enkele leuke oude straatjes schuil met vaak geveldecoraties op de gebouwen. Voor het mooiste Romeinse mozaïek ten noorden van de Alpen moet je aan de overzijde in Nennig zijn. Stadtbredimus is van oorsprong Keltisch en lag aan de Romeinse brug die de Romeinse heirbanen op de plateaus aan weerszijden van de Moezel met elkaar verbond. Aan de sluis verwijst een monument naar deze brug, aan de overkant in Palzem is dit ook het geval. Het kasteel van Stadtbredimus was ooit de woonst van de dichter Dicks, pseudoniem voor Edmond de la Fontaine. Het meest opvallende kerkelijke bouwwerk is bij uitstek de hoog boven de wijngaarden dominerende kapel van St-Donatius in Wormeldange. Het door de geschiedenis geprijkte Grevenmacher bezit een levendig commercieel centrum met enkele toeristische troeven als wijnkelders en een vlindertuin met honderden vrij ronddwarrelende exotische vlinders.
Wij gaan hier aan boord van de prestigieuze Princesse Marie-Astrid, een drijvend klassenrestaurant waarop, weliswaar op een oudere versie van dit schip, in 1985 het Verdrag van Schengen ondertekend is. De boottocht terug naar Schengen neemt ca. 3,5 uur in beslag, maar uitstappen in Remich is ook mogelijk om dan het laatste end per fiets op Duitse zijde af te leggen.
Wie wil keert langs de Duitse zijde terug naar Schengen of rijdt verder naar Wasserbillig en neemt daar met het veer naar Duitse kant. De invalshoek op het landschap aan Duitse zijde wijkt serieus af van die op Luxemburgse oever, geen auto’s, maar wel een spoorweg. Je verlengt hierdoor deze interessante tocht tot 60 à 80 km. Wie het traject op de fietsstrook tussen Remich en Grevenmacher wil mijden, wisselt voor dit traject naar de Duitse zijde. Een beetje wikken en wegen in functie van de omstandigheden en voornemens.
Fietsen over de grenzen heen
In het kader van het Verdrag van Schengen maken we voor onze derde tocht gebruik van de fietsgids Vélo Tour Luxembourg die het Groothertogdom in 13 fietslussen opdeelt. Twee van die lussen bedekken het Moezelgebied: Les rives de la Moselle (104,4 km) en Aux limites des trois frontières (38,7 km). Een drielandentocht is altijd een leuke belevenis. De verschillen, ook al liggen de grensdorpen slechts enkele kilometer van elkaar, zijn door toedoen van de landelijke en regionale politiek, godsdienst, economie, infrastructuur en cultuur vaak zeer uiteenlopend. Net voor Remich verlaten we de PC3 voor de PC7 naar Mondorf-les-Bains. We fietsen nu het volledige traject van de ‘Jangli’, maar nu in tegengestelde richting als in de eerste rit en uiteraard bergop. Waar ik eergisteren het gevoel had dat het bergaf stroef liep, heb ik nu het gevoel dat het vanzelf omhoog gaat. Ik weid dit altijd aan de richting waarin het beton of asfalt gestort is of een pad goed loopt of juist niet. De uitzichten op de valleien en de omringende heuvels zijn dankzij een door regen gezuivere lucht fenomenaal. Het loofbos geeft al zijn voorjaarsgeuren prijs. Het is hier hemels rustig en we genieten van het lenteconcert ons gratis aangeboden door een overvloedig aantal vogels.
De beschrijving in de gids Vélo Tour Luxembourg laat het mondaine Mondorf-les-Bains links liggen, maar wij volgen de PC7 tot de kuurstad met het oog daarna de route een beetje verder opnieuw op te pikken. Mondorf-les-Bains is de enige kuurstad in Luxemburg, een overblijfsel van een Romeinse thermenplaats. We fietsen na het casino het park in, tussen de kuurbaden met warmwaterbronnen door naar het eigenlijke kuurpark dat langgerekt in een heuvelflank is aangelegd. Tussen de gebouwen staat een koperen tafereel uit de fabel over de veldmuis Ketti uit Burmerange die, na een bezoek van zijn over de eenvoudige plattelandskost misnoegde nichtje Mim, samen met haar naar de rijkelijk aan voedsel voorziene hoofdstad trekt. Maar al snel worden zij gejaagd door kater Tunn en zijn vriendin. Na vele doodsangsten verkiest Ketti het rustige povere platteland boven een stadsleven in overvloed met dagelijks gevaar voor eigen leven. Het kuurpark bezit vele oude loofbomen als rode beuk, kerselaars en kastanjelaars, maar ook enkele dennen waaronder douglassparren. Leuk is het open minigolfparcours met kunstgras in de aard van de green’s van grotere broer. Beneden stroomt de Gander die de grens vormt met Frankrijk. De oranjerie aan de overzijde ligt dus in Frankrijk. Mondorf-les-Bains heeft ook een nauwe verbondenheid met het fietsen. De wielrennerbroers Frank en Andy Schleck hebben hier hun thuishaven. Het heuvelachtige landschap en de snelle vlakke stroken langs de Moezel zijn dan ook een uitermate geschikte trainingsomgeving. In het park volgen we de schelp van de St-Jacobsroute en komen zo terug op onze route in een coulisselandschap doorspekt met lanen. In Burmerange steken we de grens over en dalen terug in de vallei van de Gander, hier in Frankrijk Gandren genoemd. We volgen het riviertje tot zijn monding in de Moezel. Mooi is het dorpssilhouet van het op een heuvel gelegen Contz-les-Bains. In de volgende meander ligt de burchtruïne van Sierck-les-Bains, de vroegere residentie van de hertogen van Lorraine. Van de voormalige kuuractiviteiten in beide plaatsen is niets meer te merken. Ondertussen zijn we van oever veranderd en steken in Apach de grens over … naar Perl in Duitsland. Een momentopname want aan de overzijde van de brug ligt Schengen.
Praktisch
ROUTES: (vanuit Schengen)
Via Romanum: 40 km
PC3 Schengen-Grevenmacher: 30 km (60 km = terug via Duitse Moezelroute)
Aux limites des trois frontières: 43 km (incl. afsteker naar Mondorf-les-Bains)
LOGIES: Château de Schengen: www.chateau-de-schengen.lu, +352 44 23 231
Jeugdherberg Remerschen: youthhostels.lu, +352-26 66 73 1
BROCHURES: RentaBike Miselerland: www.rentabike-miselerland.lu, +352-621 21 78 08
FIETSGIDSEN EN -KAARTEN: Velo Tour Luxemburg: www.lvi.lu/velotour; Luxembourg by cycle: www.visitluxembourg.lu
INTERNET:
www.pch.public.lu/reseau_routier/pistes_cyclables/cartes_pc/index.html
ARRANGEMENTEN: Begeleide fietstochten van het Château de Schengen (67 + 58 + 67 km)