Op de fiets door de Alsace, de Franse Elzas
Bas-Rhin, een Franse wijnstreek met Duits accent
De Franse Elzas, een grensgebied als oorlogsbuit … Duits, Frans, Duits, Frans. Het dialect klinkt Duits maar ook een beetje Frans, een mix die wijst op een eigen identiteit. Een eigenheid die we terugvinden in pittoreske wijndorpen. Een Franse wijnstreek met Duits karakter.
|
Hôtel des Vosges ***
Als gast van het hotel mag je gratis deelnemen aan een wijndegustatie bij één van de wijnhuizen in de streek die je ook aantreft op de aangeboden fietsroutes. Fietsverhuur ter plaatse is mogelijk. Het hotel werkt samen met een fietsverhuurder uit Obernai die de fietsen aanlevert. |
GPS-tracks:
www.routeyou.com/route/view/373500/fahrradweg-alsace-klingenthal-molsheim.de
www.routeyou.com/route/view/373503/fietsroute-alsace-klingenthal-obernai-canal-de-la-bruche.nl
www.routeyou.com/route/view/373502/randonnee-a-velo-alsace-klingenthal-canal-du-rhone-au-rhin.fr
www.routeyou.com/route/view/373501/randonnee-a-velo-alsace-klingenthal-dambach.fr
|
Klingenthal Het dal van de blanke degens, Tal der Klingen, een klein dorp anders dan de andere Elzasdorpen. Geen typisch wijndorp, geen geheim, geen legende, geen middeleeuwse gebouwen en geen vakwerkhuizen. Van oorsprong zelfs geen dorp maar een plaats in de smalle beboste vallei van het riviertje de Ehn aan de voet van de Mont Sainte-Odile waar koning Ludwig XV een eigen koninklijke wapenfabriek liet bouwen voor blanke wapens en dit om niet meer afhankelijk te zijn van dure buitenlandse leveringen. De term blanke wapens slaat terug op een grote diversiteit aan houw en steekwapens. Tientallen arbeiders uit Solingen settelden zich in het dal waar zich destijds enkel een watermolen bevond. Vanaf 1731 levert de fabriek de eerste degens met signatuur „Manufacture Royale d’Alsace“ De wapenfabriek kent een gezonde groei en neemt de naam Klingenthal in gebruik. Op zoek gaan naar de wapenfabriek in het dorp is zinloos want het ganse dorp, dat zich over een lengte van 1500 m langs het riviertje de Ehn uitstrekt, maakte deel uit van de fabriek. De ‘wapenfabriek’ was in feite slechts een aaneenschakeling van aparte gebouwen als smidsen, ateliers, werkmanshuisjes, controleurwoningen, ... verbonden door een complex en origineel hydraulisch net. |
|
De Elzas (Alsace) ligt op halve dagafstand van België verwijderd en bestaat uit twee departementen, Bas-Rhin 67 (Beneden-Rijn) en Haut-Rhin 68 (Boven-Rijn). Oorspronkelijk was de Rijnvlakte een moerasgebied tussen de Vogezen en het Zwarte Woud. Nu is dit een agrarisch landschap met wijngebieden in de heuvels en overstromingsgebied, genaamd het ‘Ried’, in de lagere gebieden aan de Rijn. Tegen de hellingen van de Vogezen maakte de wijnbouw furore en groeide mede door het architectonische en culture erfgoed uit tot een toeristisch aantrekkelijke streek. De wijnen van de Elzas zijn cépagewijnen uit één druivenras gemaakt. De belangrijkste druivensoorten zijn Riesling, Gewurztraminer, Sylvaner, Tokay Pinot Gris en Pinot Noir. Een uitzondering en populair bij de Elzassers is de Edelzwicker, een witte wijn gemaakt van verschillende edele druivenrassen. Tenslotte is er de Crémant d'Alsace, een mousserende wijn gemaakt volgens de ‘méthode traditionnelle’ van hoofdzakelijk Auxerrois blanc en Pinot blanc. |
|
Obernai De door toeristen druk bezochte wijnstad Obernai ligt op de vier door ons voorgestelde routes. De typische Elzasstad met romantisch renaissancecentrum is omgeven door middeleeuwse stadsmuren, -poorten en -torens. Middelpunt van de stad is het marktplein met prachtige renaissance vakwerkhuizen, het gotisch-renaissance Rathuis met wondermooi balkon en uitspringende erker, de Kappeltoren en fleurige fontein. De gezellige Rue de Marché vol uitnodigende terrasjes geeft uit op het best bewaarde gedeelte van de stadsmuur, wal ‘Rempart Maréchal Foch’. De wandelpromenade rond en op de stadsmuur is de beste manier de middeleeuwse stad te aanschouwen.
|
Door de wijngaarden naar Bugatti
Op deze relatief korte tocht die zich ideaal leent op de dag van aanreis of vertrek, maken we kennis met zeer uiteen lopende landschappen. Over de beboste waterscheiding komen we in de vallei van de Nagel, rijk aan notenbomen. Het riviertje de Nagel mond uit in de Bruche waar de Duitse keizer Wilhelm II op de heuvel Felsbourg in 1893 het grootste verdedigingswerk van het Duitse Keizerrijk liet bouwen, de ‘Feste Kaiser Wilhelm II’. Dit om de Rijnvlakte tussen de Vogezen en Straatsburg, na de Franse-Duitse oorlog 1870-71 Duits grondgebied, te verdedigen tegen eventuele Franse aanvallen. In het museumkasteel van de vroegere garnizoenstad Mutzig bevindt met een wapencollectie waaronder het Franse geweer ‘Chassepot’, het eerste geweer met achterlader dat in 1866 in productie ging. We klimmen naar de wijngaarden om na een merkwaardige stenen poort via een holle weg het wijnstadje Molsheim te bereiken. De stadsmuren en -poorten zijn getuigen uit de middeleeuwen en het centrum is rijk aan vakwerkhuizen. De stad verwierf doch zijn faam nadat de uit Milaan afkomstige Ettore Bugatti zich in 1909 hier vestigde en er het autobedrijf Bugatti-Werk oprichtte. Hier bouwde hij 7800 Bugatti-wagens. De Bugatti-stichting bezit een tentoonstellingsruimte over Bugatti in het museum ‘Le Chartreuse’, het oude Kartuizerklooster. Op het kerkhof van Dorlisheim is de familie Ettore Bugatti in een grafkelder bijgelegd. Een enig mooi asfaltwegje midden door de wijngaarden brengt ons in Rosheim. Met stadspoorten, de met vakwerkhuizen gesmukte kleine straten, de imposante Romaanse kerk Sint-Pieter en Paul met gotische toren, leuke wijnproeflokalen en het oudste huis van de Elzas, een intact Romaans huis is dit één van de verborgen schatten uit de Elzas ver weg van het massatoerisme. Tussen Bischoffsheim en Obernai loopt een fietsweg pal door de wijngaarden. Het veruit meest bekende wijnstadje Obernai van de Elzas bekijken we op een andere tocht. Langs de muur van de wijnberg Clos Sainte Odile klimmen we naar de Rue de la Moyenne Courniche, een wegje met villa’s boven in de vallei en met mooie panorama’s. In het prachtige park van het kasteel Windeck in Ottrott staan 126 soorten bomen onderverdeeld in Europese, Amerikaanse en exotische. Ottrott is een gezegend wijngebied aan de voet van de Mont Sainte-Odile waar de Pinot Noir druif de gerenommeerde rode wijn Rouge d’Ottrott voortbrengt. In de lichte klim door de enge rotsachtige vallei van de Ehn naar Klingenthal komen we voorbij een laatste bezienswaardigheid, het Parc-Aquarium "les Naïades".
Monumentenroute
Op deze tocht valt er van alles en nog wat te ontdekken. Het begint met het mooie Ottrott-le-Haut en het wijndorpje Saint-Nabor, poort tot de Mont Sainte-Odile. In de afdaling door de wijngaarden ligt voor ons de opvallende kerktoren van Bernardswiller … en achter ons het klooster boven op de Mont Sainte-Odile. Boven de poorten van de vakwerkhuizen in het centrum van Bernardswiller verwijzen emblemen naar de beroepsactiviteiten van de bewoners. Na een halte in het gezellige Obernai wisselen we de heuvelachtige wijngebieden in voor maïs, graan, hopvelden en … enorme witte kolen. Zuurkool uit de Elzas, het dorp Krautergersheim noemt zich met trots ‘Capitale de la choucroutte’. Van de in 1950 zeventig kleine zuurkoolproducenten resten er vandaag nog een zevental. De Gloeckelsberg in Baesheim is een afgezonderde wijnheuvel die verdwaald lijkt in de brede Rijnvlakte. Een monument in Duppigheim herdenkt de tragische dood van Jean Bugatti die hier op 11 augustus 1939 tijdens een testrit met de Bugatti Typ57C verongelukte. Fortenbouwer Vaubon legde in 1682 het ‘Canal de la Bruche’ aan tussen Straatsburg en Avolsheim (19,7 km) om zandsteen te transporteren voor de fortificaties van Straatsburg. In plaats van schepen op het water maken nu fietsers gebruik van het fietspad langs het kanaal, dat onderdeel is van de fietsroute Offenbach-Molsheim. Het kanaalpad sluit aan op een spoorwegpad dat Molsheim verbindt met Saverne. Maar in Soultz-les-Bains verlaten we de Voie Verte. Hier bestaat de mogelijkheid om op de 6 km lange Kazemattenwandeling de bovengrondse site van het fort van de Duitse keizer Wilhelm II op de Felsbourg-heuvel te bezichtigen. Aan de open wasplaats uit de 16de E in Dangolsheim, nu een bassin met grote siervissen, is een beklijvende legende verbonden van een Romein die op een mooie zomeravond in 1914 uit de donkere onderaardse gang uitgevend op de wasplaats te voorschijn komt, de dorpbewoners stilzwijgend groet en terug in de tunnel verdwijnt. Over de helling heen in de afdaling naar Dinsheim naar de Bruche ligt de toegang tot de ‘Feste Kaiser Wilhelm II’. Een grindweg loopt aan de overzijde door natuurgebied de helling omhoog naar het wijndorpje Rosenwiller. Hier opnieuw één en al wijngaarden en via het aantrekkelijke Rosheim komen we in het al even zo pittoreske dorpje Bœrsch. Een versterkt dorpje met drie torens en authentieke huisjes. Nog een boswegje omhoog en we zijn in Klingenthal.
Van de wijnbergen in het ‘Ried’
Via Ottrott-le-Haut en Bernardswiller fietsen we deze keer naar Heiligenstein, het dorp dat sinds 1742 het exclusief recht heeft op de Klevener, wijn geperst uit de druivensoort Savagnin Rose. Barr is een wijnstadje met een meer Frans karakter. Ook hier vinden we de renaissance vakwerkhuizen terug, maar ook smalle straatjes met aaneensluitende Franse huizen. Het uitzicht op het dorpje Mittelbergheim dat geklasseerd staat bij ‘Les Plus Beaux Villages de France’ spreekt boekdelen. Wijnpersen en fonteinen uit de 15de tot 18de E staan verspreid over het dorp. Naast vakwerkhuizen vinden we hier ook een goed onderhouden oliemolen. Via Eichhoffen en Saint-Pierre fietsen we door de bloemrijke, authentieke landelijke, uiterst schilderachtige gemeente Stotzheim zich uitstrekend langs het riviertje de Muhlbach. We fietsen nu door het ‘Ried’ van dorp naar dorp naar het Canal Rhône au Rhin. Langs het kanaal ligt een 44 km lange Voie Verte van Artzenheim naar Straatsburg die wij enkele kilometers volgen van Nordhouse tot Eschau. Nu gaat het over bewegwijzerde fietspaden door landelijk gebied via Fegersheim, Geispolsheim, Blaesheim, Innenheim, het zuurkooldorp Krautergersheim naar Obernai. Vanaf het park loopt een fietspad richting Ottrott. En dan is het niet meer ver tot Klingenthal.
Renaissancepracht
De start van deze tocht is een uitdaging, de beklimming van de Mont Sainte-Odile. Voor wie 10 km aan gemiddeld 7% te hoog gegrepen is, kan over Ottrott-le-Haut en Heiligenstein naar Barr en daar de route oppikken. De traditie wil dat Odile blind was tijdens haar geboorte en haar zicht terugvond bij haar doop. Hierdoor besloot zij haar leven te wijden aan God waarop haar vader het klooster op de bergtop liet bouwen. Het uitzicht over de heuvels, de wijngebieden en de Rijnvlakte is fabuleus. Rondom de top van de Mont Sainte-Odile ligt de 10,5 km lange Heidenmuur uit de 1ste E v. Chr. De betekenis van de oorspronkelijk 3 à 4 meter hoge muur is na alle archeologisch onderzoek nog altijd een raadsel.
In de lange afdaling naar Barr hebben we zicht op de burchtruïne van Andlau met zijn twee markante ronde hoektorens. Over een variante gaat het opnieuw naar Mittelbergheim. We volgen nu een tijdje de Route des Vins (D35). Via Eichhoffen, Itterswiller, Nothalten, Blienschwiller bereiken we Dambach-la-Ville, opnieuw een prachtig versterkt Elzasstadje met knus marktplein. Over een alternatief wegje doorheen de wijngaarden gaat het terug naar Blienschwiller en vervolgens de Rijnvlakte in. Over leuke wegjes fietsen we door het ‘Ried’ via Kogenheim, Sermersheim en het schilderachtige Stotzheim naar Zellersheim dat in de 12de E een bolwerk van de Hertogen van Lotharingen was. Onderweg zien we merkwaardige vensterachtige banken van rode zandsteen uit de tijd van Napoleon. Aan weerszijden van het stenen raamwerk staan opstapjes uit hetzelfde materiaal. Destijds trokken de boeren met hun producten naar de markten. Daarbij transporteerden ze een deel van hun goederen in korven op hun hoofd en rug. Deze konden ze dan op de bovenste stenen balk plaatsen terwijl ze op de onderste rustten. De opstapjes waren een hulpmiddel daarbij, maar dienden ook als opstapje voor ruiters. Naar Bourgheim loopt een fietspad door de velden. Door de wijngaarden van Bernardswiller gaat het richting Obernai. De route naar Klingenthal kennen we intussen al.
Info:
Wij verbleven in het Hôtel des Vosges, www.hoteldesvosges.eu
Het hotel heeft de door ons gemaakte routes overgenomen en biedt deze aan in een fietsarrangement. Fietsverhuur ter plaatse is mogelijk.
Een speciale ervaring is overnachten in een ‘Bulle’, een suite in een igloachtige bol met zicht op de heldere hemel (www.bullesetunenuit.fr).
Wijndegustaties op alle vier routes zijn mogelijk in samenspraak met het Hôtel des Vosges
De door ons gemaakte routes:
Door de wijngaarden naar Bugatti; Klingenthal – Molsheim (42 km)
Monumentenroute; Klingenthal – Canal de la Bruche (66 km)
Van de wijnbergen in het ‘Ried’; Klingenthal – Canal Rhône au Rhin (78 km)
Renaissancepracht ; Klingenthal – Dambach-la-Ville (72 km)
